Wieczór Toruński: Leon Szymański – niezwykły bajończyk Niepodległej

29 września, Książnica Kopernikańska, g. 18.00 

Kolejny Wieczór Toruński w Książnicy Kopernikańskiej poświęcimy Leonowi Szymańskiemu, mieszkańcowi Podgórza i radnemu tego miasta (do 1938, kiedy to Podgórz stał się lewobrzeżną częścią Torunia). Opowie o nim dr Katarzyna Tomkowiak. Podczas Wieczoru zostanie otwarta wystawa posterowa upamiętniająca Leona Szymańskiego. Początek o godz. 18.00. Wstęp jest bezpłatny.

Wydarzenie odbędzie się w ramach zadania „Leon Szymański – niezwykły bajończyk Niepodległej”, które dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego „Niepodległa” na lata 2017–2022 w ramach Rządowego Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej”.

Leon Szymański (1892-1939) urodził się w Krakowie, w Pawlikowicach ukończył szkołę oo. michalitów (którzy obecnie prowadzą w Toruniu parafię na Rybakach na Bydgoskim Przedmieściu). Ukończył szkołę ogrodniczą w Tarnowie, otrzymał stypendium. Wyjechał w podróż po Europie, poznał nowoczesne metody uprawy kwiatów, warzyw i owoców, w szczególności winorośli. Wybuch I wojny światowej (1914) zaskoczył go w Paryżu, w środowisku Polaków wyczekujących niepodległej ojczyzny.

Chciał walczyć w polskiej armii. Było to możliwe tylko we Francji – w ramach Legii Cudzoziemskiej. Był współtwórcą i służył w formacji stworzonej z polskich ochotników – w legionie (właśc. kompanii) bajończyków (nazwa od miejsca sformowania – Bayonne). W trakcie walk Francuzów z Niemcami był dwukrotnie ciężko ranny. Drugi raz – 9 V 1915, gdy brał udział wraz z bajończykami w ataku na tzw. Białe szańce Ouvrages-Blancs (w trakcie bitwy pod Arras). Do wolnej Polski wrócił z Błękitną Armią gen. Józefa Hallera.

W Podgórzu (samodzielnym mieście do 19138, w powiecie toruńskim) i Toruniu (stolicy województwa pomorskiego) zamieszkał w 1920. Założył rodzinę (miał ośmioro dzieci) i prowadził własną firmę (kamienica, która była jej siedzibą jest zlokalizowana przy ul. Poznańskiej 68). Dzielił się wiedzą i doświadczeniem dotyczącym prowadzenia winnic – uzyskanym we Francji (uhonorowany Orderem Zasługi Rolniczej Ordre du Mérite Agricole).

Był społecznikiem, m.in. prezesem i bibliotekarzem Bractwa Niepokalanie Poczętej Najświętszej Marji Panny Królowej Polski w Podgórzu, stworzył bibliotekę maryjną (dostępną dla każdego mieszkańca miasta).

W II RP kultywował pamięć o bajończykach i hallerczykach, m.in. utrzymywał kontakty z 43. Pułkiem Piechoty Legionu Bajończyków w Dubnie i Brodach. Swe wspomnienia opublikował w „Błękitnym Weteranie” piśmie hallerczyków. Był kawalerem fr. Krzyża Wojennego za odwagę Croix de Guerre, Virtuti Militari, Krzyża Niepodległości i Krzyża Walecznych.

Pamiętali o jego waleczności w latach 1914-195 nie tylko Polacy i Francuzi. Jesienią 1939 gdy Niemcy wkroczyli do Torunia i Podgórza został (bez wyroku sądu!) uwięziony w Forcie VII i zamordowany (rozstrzelany) w lasach Barbarki.