Naszym piórem: „Ocalić od zapomnienia – wizyta w Fundacji gen. Elżbiety Zawackiej”

Kamienica Inicjatyw w Toruniu to miejsce, w którym seniorzy 65+ mogą się spotkać, porozmawiać, wypić kawę, spędzić czas w miłej atmosferze. Ale nie tylko. Gospodarze tego miejsca mają ambicje, aby przekazywać seniorom wiedzę o Toruniu i jego znanych mieszkańcach. I tak w październiku Kamienica gościła panią dr Katarzynę Minczykowską, która przedstawiła zebranym wybitną Toruniankę gen. Elżbietę Zawacką.

To spotkanie seniorom bardzo się spodobało i w listopadzie wybraliśmy się do siedziby Fundacji gen. Elżbiety Zawackiej na ulicę Podmurną. W Fundacji przyjęła nas pani Anna Rojewska wieloletnia dokumentalistka o ogromnej wiedzy na temat działalności Fundacji i jej zbiorów. Jesteśmy wdzięczni pani Ani za to ciepłe przyjęcie i bardzo osobisty, merytoryczny sposób przekazywania nam wiedzy o gen. Elżbiecie Zawackiej, Fundacji i swojej pracy jako dokumentalistki.

Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Kobiet” powstała w 1990 roku dzięki inicjatywie gen. Elżbiety Zawackiej i poparciu tej inicjatywy przez władze Miasta Torunia. Od początku jej powstania prezesem jest pani Dorota Zawacka – Wakarecy a wieloletnim v-ce prezesem pani dr Katarzyna Minczykowska autorka biografii o gen. Elżbiecie Zawackiej ” Cichociemna”.

Obecne zbiory Fundacji są imponujące i stanowią:

• ponad 5 000 teczek osobowych żołnierzy polskich z czasów wojny, w tym około 3 000 to teczki osobowe kobiet – Polek,  które walczyły podczas wojny w kraju i poza jego granicami,
• archiwum ” Zagrody”- zbiór 232 teczek osobowych kurierów, emisariuszy i osób zaangażowanych w utrzymywaniu łączności okupowanej Polski z rządem na emigracji w Londynie,
• muzealia wśród których znajdują się mundury, odznaczenia, czy wyposażenie pokoju gen. Elżbiety Zawackiej przeniesione z Jej mieszkania na ulicy Gagarina, wzruszający swoją skromnością,
• ikonografia na którą składają się fotografie przedstawiające panią  Generał w różnych okresach Jej życia, a także fotografie z czasów wojny  przedstawiających ludzi aktywnie zaangażowanych w walkę z okupantem,
• biblioteka obejmująca kilka tysięcy publikacji opisujących czasy wojny, polskie Państwo Podziemne,zbiory prasy konspiracyjnej, zbiory kartograficzne i wiele innych cennych materiałów czasów wojny,
• mikrofilmy, taśmy magnetofonowe, filmy, dyskietki komputerowe na których gromadzone są dzieje wojennej służby kobiet, pomorskiej konspiracji, a także wieloletnia działalność Fundacji.

Zbiory Fundacji są zinwentaryzowane i opisane w katalogach osobowych i indeksach rzeczowych, które opracowują zaangażowane i niezwykle oddane Fundacji – dokumentalistki.

Działalność Fundacji to nie tylko zamknięta karta historii II wojny, ale i obecna bardzo szeroka działalność popularyzatorska prowadzona wśród uczniów toruńskich szkół, studentów i mieszkańców Torunia.

W ramach tej działalności Fundacja prowadzi ogólnopolskie konferencje naukowe obejmujące różne aspekty działalności z okresu wojny, w tym roku w listopadzie odbyła się po raz 27 poświęcona zagadnieniom łączności podczas wojny.

Fundacja organizuje konkursy literackie i historyczne dla młodzieży szkół gimnazjalnych i obejmujące czasy wojny i lat powojennych, dla dzieci i młodzieży prowadzone są zajęcia tematyczne w siedzibie Fundacji.

Od początku swej działalności Fundacja publikuje książki o tematyce związanej z konspiracją na Pomorzu, wojenną służbą Polek,co roku ukazują się biuletyny Fundacji, materiały pokonferencyjne, monografie, słowniki, źródła i przewodniki.

Fundacja zapoczątkowana przez gen. Elżbietę Zawacką wrosła w środowisko naukowe naszego miasta, jest znana ze swojej szerokiej i wszechstronnej działalności. To dobrze, że w Toruniu jest takie miejsce do którego przychodzą starzy i młodzi jego mieszkańcy aby poznać losy cichych bohaterów minionej, okrutnej wojny.

Halina Zubrycka