Naszym piórem: Janina Antonina Lewandowska
Janina Antonina Lewandowska (nazwisko rodowe Dowbor-Muśnicka)
Sylwetkę Janiny Lewandowskiej przedstawiła p. Anna Rojewska pracująca w Fundacji gen. Elżbiety Zawackiej . J. Lewandowska urodziła się w 1908 roku w Charkowie, pochodziła z rodziny w której silne były tradycje patriotyczne i wojskowe, ojciec generał był dla Niej wielkim autorytetem.
Podobnie jak rodzina Malessy, rodzina Lewandowskiej po odzyskaniu przez Polskę niepodległości przenosi się do Ojczyzny i osiedla w Wielkopolsce. Młoda Janina ukończyła Konserwatorium Muzyczne w Poznaniu, ale szybko odkryła w sobie inną pasję- lotnictwo. Już w 1930 roku jako pierwsza Europejka skoczyła ze spadochronem z wysokości ponad 5 kilometrów.
Podążając za marzeniami ukończyła Wyższą Szkołę Pilotażu, kursy w zakresie radiotelegrafii uzyskując stopień podporucznika rezerwy. W czerwcu 1939 roku została żoną instruktora szybowcowego Mieczysława Lewandowskiego.
Kiedy wybuchła wojna Lewandowska uczestniczy w kampanii wrześniowej, nie zdołała przedostać się do Warszawy i trafiła jak wielu innych do sowieckiej niewoli.
Najpierw przebywa w obozie w Ostaszowie, w grudniu 1939 roku przewieziono Ją do Kozielska. Wśród zapisków więziennych towarzyszy znalazły się informacje o Niej,”Jest tu w obozie lotniczka- kobieta, już czwarty miesiąc znosi razem z nami wszelkie trudy i niewygody niewoli, a trzyma się wzorowo”(z pamiętnika mjr. K. Szczekowskiego).
W rosyjskim obozie J. Lewandowską spotkał tragiczny los jak tysiące polskich oficerów, znalazła się na liście osób skazanych na rozstrzelanie. Zginęła w lesie katyńskim w kwietniu 1940 roku w swoje 32 urodziny.
Jej mąż przedostał się do Anglii, brał udział w bitwie o Anglię, przez wiele lat, w czasie wojny i po jej zakończeniu szukał żony, jakiejkolwiek informacji o Niej.
W 1943 roku podczas niemieckiej ekshumacji ofiar zbrodni katyńskiej zostały wydobyte zwłoki jedynej kobiety. Jej czaszka w 1945 roku została przewieziona do Wrocławia i trafiła do prof. Bolesława Popielskiego, który ukrywał ją przez kilkadziesiąt lat. Dopiero w 2005 roku za pomocą szczegółowych badań stwierdzono, że jest to czaszka Janiny Lewandowskiej.
W dniu 4 listopada 2005 roku czaszkę z honorami wojskowymi pochowano w specjalnej urnie w grobowcu rodziny Dowbor – Muśnickich na cmentarzu w Lusowie.
Opracowała Halina Zubrycka
