Naszym piórem: „Życie muzyczne przedwojennego Torunia”
Kolejna wizyta seniorów z Kamienicy Inicjatyw w Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej miała nietypowy cel. Spotkaliśmy się z dokumentalistką Fundacji p. Ewą Gawrońską, która opowiedziała o mieszkańcach Torunia okresu międzywojennego odgrywających dużą rolę w rozwoju polskiej muzyki w tym mieście.
Pani dr Ewa Gawrońska zaprezentowała zebranym sylwetki trójki muzyków, przedstawiła ich życie wypełnione muzyką i walką o niepodległą Polskę.
Stefania Jagodzińska – Niekraszowa (1886-1973)
Urodziła się w Warszawie i tam ukończyła Konserwatorium, w Toruniu zamieszkała w 1920 roku. Była nauczycielką muzyki, koncertowała solowo i w zespołach kameralnych, występowała w radiu. Znana była ze swej działalności propagowania muzyki polskiej na terenie Pomorza, szczególnie muzyki Fryderyka Chopina i Karola Szymanowskiego.W czasie wojny p. Stefania została aresztowana i zesłana w głąb ZSRR. W 1941 roku przedostała się do wojska polskiego tzw. Armii Andersa i razem z nią opuszcza „nieludzką ziemię”. W tym czasie, jak wiele kobiet, które razem z wojskiem opuściły Rosję pełni rolę sanitariuszki, opiekuje się dziećmi, koncertuje. Po zakończeniu wojny osiedla się w Wielkiej Brytanii, w Londynie zakłada pierwszą polską szkołę muzyczną, uczy muzyki, organizuje Konkurs Chopinowski dla młodzieży, z Jej inicjatywy w Londynie w 1975 roku powstał pomnik Fryderyka Chopina. Pod koniec życia p. Stefania odwiedziła Polskę podczas Konkursu Chopinowskiego. Zmarła w Londynie w 1973 roku.
Zygmunt Moczyński (1871- 1940)
Urodził się w Bydgoszczy, studia muzyczne ukończył w Berlinie, w 1922 roku został nauczycielem muzyki w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Toruniu, w następnych latach został wicedyrektorem Konserwatorium Muzycznego, dyrygentem zespołu Dzwon, pracował również w Polskim Radiu. Zygmunt Moczyński był bardzo zaangażowany w działalność niepodległościową, w krzewienie języka polskiego i polskiej muzyki na terenie Pomorza. Gdy wybuchła wojna aktywnie włączył się w działalność konspiracyjną. O jego działalności wiedzieli Niemcy, w 1940 roku został aresztowany i osadzony w toruńskim Forcie VIII. 17 września 1940 roku Zygmunt Moczyński został rozstrzelany w Palmirach.
Ludwik Makowski (1883-1939)
Urodzony w Gdańsku do Torunia przybył w 1906 roku i otwiera pierwszy polski sklep z garderobą męską, prowadzi go do wybuchu wojny w 1939 roku. Rozmiłowany w polskiej muzyce już w 1906 roku zakłada Towarzystwo Śpiewacze „Lutnia”, którego prezesem pozostaje do 1932 roku. Ludwik Makowski prowadził bardzo aktywne życie, angażował się w sprawy miasta, należał do Bractwa Strzeleckiego i Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół’, był członkiem Rady Miejskiej i honorowym radcą Magistratu. Z Jego inicjatywy w Toruniu stanął pomnik Stanisława Moniuszki.
Za swą gorliwą działalność dla sprawy polskiej przez Niemców był pogardliwie nazywany „królem Polaków”. Posiadał wiele odznaczeń, m.in. Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi.
Po wkroczeniu do miasta wojsk niemieckich w 1939 roku Ludwik Makowski został aresztowany i kilka dni później, bez wyroku sądu zamordowany. Ku Jego czci na domu, w którym mieszkał na ulicy Szerokiej 36 została wmurowana tablica pamiątkowa.
Dziennikarka MYwToruniu.pl O sobie: Wieloletnia nauczycielka historii toruńskich szkół, doradca metodyczny nauczycieli historii. Jej pasją jest historia, szczególnie biografie ludzi, którzy mieli wpływ na losy innych. Dużo czytam, latem zajmuję się ogrodem, kwiatami, przetworami, zimą dużo spaceruję podziwiając przyrodę, świat dzikich zwierząt, spotykam się z przyjaciółmi i ukochanymi wnukami.
Halina Zubrycka
