Naszym piórem: Kim byli patroni ulic – Łyskowski i Rydygier
Dwie największe ulice toruńskiego Rubinkowa mają za patronów Ignacego Łyskowskiego i Ludwika Rydygiera. Poznajmy sylwetki tych wybitnych postaci.
Ignacy Łyskowski – urodził się 12 września 1820 roku w Milszewach w powiecie brodnickim. Po ukończeniu gimnazjum w Chełmnie studiował teologię we Fryburgu i Wrocławiu, w 1846 roku wrócił do rodzinnego majątku i zajął się pracą w rodzinnym gospodarstwie. Interesował się życiem ludzi, polityką, sprawami polskimi, był znanym, wykształconym człowiekiem i w 1881 roku został wybrany na posła do niemieckiego parlamentu. Jednocześnie prowadząc wzorowo swoje gospodarstwo propagował wiedzę rolniczą, promował nowoczesne metody gospodarowania na roli.
W 1875 roku powstało Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Łyskowski zaangażował się w jego działalność i przez 11 lat pełnił zaszczytną funkcję prezesa TNT. Ambicją naszego bohatera był rozwój polskiej oświaty, głównie na wsi, co w XIX wieku nie było sprawą łatwą i popularną. Łyskowski aktywnie popierał rozwój czytelnictwa na wsiach, w tym celu zakładał biblioteki, czytelnie ludowe, organizował kolportaż polskich książek, opracował „Elementarz Polski” wznawiany trzykrotnie, a w 1866 roku nakład wyniósł 70 tysięcy egzemplarzy, brał czynny udział w spotkaniach wiejskich i w pracach stowarzyszeń kulturalnych.
Wkład Ignacego Łyskowskiego w utrzymanie polskości ziem Pomorza, Warmii i Mazur w krzewieniu znajomości i piękna języka polskiego jest ogromny i na pewno wart naszej pamięci.
Był człowiekiem niezwykle czynnym i oprócz wszechstronnej działalności społecznej publikował swoje artykuły w polskich czasopismach, jak: „Gazeta Toruńska”, „Piast”, „Gazeta Olsztyńska”, „Nadwiślanin”.
W swoich artykułach poruszał tematykę oświaty, czytelnictwa, nowoczesnego gospodarowania na roli, pisał także o prawach Polaków mieszkających w zaborze pruskim.
Łyskowski zajmował się również twórczością literacką wydając między innymi tomik „Poezje”, jak pisał, książeczkę dla ludu polskiego, czy bardzo popularny zbiór „Pieśni gminne i przysłowia ludu polskiego w Prusach Wschodnich”.
W dorobku Ignacego Łyskowskiego znajdują się również „Roczniki Towarzystwa Naukowego” a także „Roczniki Sejmików Gospodarczych”.
Ignacy Łyskowski zmarł po pracowitym życiu 14 lipca 1886 roku w Poznaniu, został pochowany w krypcie kościoła parafialnego w Lembargu w powiecie brodnickim.
Jest patronem ulicy w Toruniu, a także w Brodnicy, Grudziądzu i Szczecinie. Jego imię nosi również Biblioteka Publiczna w Brodnicy.
Ludwik Rydygier – urodził się w 1850 roku w Dusocinie pod Grudziądzem, gdzie Jego rodzice posiadali majątek ziemski. Po ukończeniu nauki w Pelplinie, Chojnicach i Chełmnie młody Ludwik w 1869 roku rozpoczął studia na wydziale lekarskim w Krakowie a po ich ukończeniu kontynuował naukę w Berlinie i Strasburgu.
W 1873 roku uzyskał dyplom lekarza, a w następnym roku obronił pracę doktorską i w 1878 roku pracę habilitacyjną w Jenie.
Po ukończeniu nauki jako świetnie wykształcony lekarz osiedla się w Chełmnie, żeni ze starszą od niego 14 lat Marią Borkowską i otwiera prywatną klinikę na 25 łóżek, gdzie wykonywano skomplikowane operacje chirurgiczne , leczono choroby kobiece i choroby oczu.
W 1881 roku Rydygier w wieku 31 lat wykonał jako jeden z pierwszych na świecie nowatorską wówczas operację resekcji żołądka.
Swoje doświadczenia w pracy lekarza, jak również eksperymenty prowadzone na zwierzętach publikował w prasie polskiej i niemieckiej zyskując sławę wybitnego chirurga.
W 1887 roku L. Rydygier otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, a w roku następnym został wybrany na dziekana Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zakończył swą pracę w Chełmnie i przenosi się do Krakowa, a w następnych latach do Lwowa. W obu miastach prowadził wykłady nadal zajmując się leczeniem i wprowadzając nowatorskie metody w chirurgii i leczeniu chorób nowotworowych pod narkozą.
W 1914 roku po wybuchu I wojny światowej Ludwik Rydygier wyjechał z rodziną do Wiednia, pod koniec wojny wrócił do Lwowa kierując oddziałem chirurgii. Jednocześnie zaangażował się w działania wojenne z Ukraińcami, brał udział w walkach w obronie Lwowa awansując do stopnia generała brygady.
Po zakończeniu działań wojennych Rydygier wyjechał na Pomorze, gdzie zamierzał utworzyć akademię lekarską kształcącą lekarzy wojskowych. Napisał podręcznik chirurgii wojennej, który ukazał się już po Jego śmierci.
Koniec życia tego wybitnego lekarza był niespodziewany i tragiczny. Podczas podpisywania aktu sprzedaży majątku w Małopolsce zmarł nagle w kancelarii notariusza we Lwowie 25 czerwca 1920 roku w wieku 70 lat.
Ludwik Rydygier został pochowany z ceremoniałem wojskowym na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.
Pamięć tego wybitnego lekarza upamiętniają ulice Jego imienia w wielu miastach w Polsce, między innymi w Toruniu, Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Grudziądzu. Imię Ludwika Rydygiera noszą szpitale w Toruniu, Krakowie, Łodzi, Suwałkach i Kutnie.
W Chełmnie, w którym spędził część swego życia znajduje się Jego pomnik, a malarz Leon Wyczółkowski w 1897 roku uwiecznił na obrazie Ludwika Rydygiera i Jego asystentów.
Dziennikarka MYwToruniu.pl O sobie: Wieloletnia nauczycielka historii toruńskich szkół, doradca metodyczny nauczycieli historii. Jej pasją jest historia, szczególnie biografie ludzi, którzy mieli wpływ na losy innych. Dużo czytam, latem zajmuję się ogrodem, kwiatami, przetworami, zimą dużo spaceruję podziwiając przyrodę, świat dzikich zwierząt, spotykam się z przyjaciółmi i ukochanymi wnukami.
Halina Zubrycka
