Naszym piórem: „Krótka historia cmentarza żydowskiego”
Krótka historia cmentarza żydowskiego w Warszawie.
Cmentarz żydowski, przy ul. Okopowej jest drugim co do wielkości w Polsce, po nowym cmentarzu w Łodzi. Jego powierzchnia to 33,4 ha (35,5 ha).
Cmentarz żydowski przy ul. Okopowej, zwany przed wojną cmentarzem przy ul. Gęsiej, powstał z inicjatywy gminy żydowskiej w roku 1806. Jest trzecią, po cmentarzu założonym w okolicach starego miasta w XV w. i tzw. kirkucie praskim, założonym na Bródnie w roku 1780, żydowską nekropolią Warszawy.
Od samego początku cmentarz przy ul. Gęsiej był miejscem pochówku osób zamożniejszych. Biedota grzebała swoich zmarłych na cmentarzu praskim, dziś przy ul. św. Wincentego na Bródnie.
Obszar cmentarza przy ul. Okopowej sukcesywnie powiększano dokupując pobliskie grunty w latach: 1824, 1840, 1848. Ostatnich powiększeń powierzchni cmentarza dokonano w latach – 1860, 1863, 1869. W trakcie powstania list. W r. 1831 Rosjanie zniszczyli budynek przedpogrzebowy. Obiekt ten odbudowano a nawet rozbudowano stawiając domy przedpogrzebowe dla mężczyzn i kobiet oraz synagogę.
Po likwidacji getta, w dniu 15 maja 1943 r. Niemcy wysadzili w powietrze wszystkie budynki znajdujące się na cmentarzu, w tym domy przedpogrzebowe i synagogę.
Na cmentarzu oraz w jego otoczeniu dokonywano pochówków ofiar terroru niemieckiego na terenie getta. Pewna część cmentarza uległa zniszczeniu w czasie Powstania Warszawskiego. Walczyli tam z żołnierzami niemieckimi powstańcy z batalionów „Zośka”
i „Parasol”. Po zakończeniu działań wojennych na cmentarzu ponownie zaczęły się pochówki. Zagrożenie likwidacją znacznej części cmentarza żydowskiego w Warszawie miało miejsce w roku 1962. Otóż Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Dzielnicy Warszawa – Wola wystąpiło z inicjatywą likwidacji znacznej części cmentarza żydowskiego. Zamierzano zlikwidować południową część cmentarza, w pasie o szerokości około 60 m, gdzie planowano budowę arterii komunikacyjnej. Na szczęście zamiar ten pozostał w sferze planów. Tu trzeba dodać, iż w przypadku realizacji planu budowy drogi likwidacji uległoby 5400 grobów.
W roku 1973 cm. żydowski w Warszawie wpisano do rejestru zabytków oraz został objęty opieką Urzędu Konserwatorskiego miasta stołecznego Warszawy. Cmentarz ten można zwiedzać. Tu trzeba zaznaczyć, że mężczyźni zwiedzający cmentarz zobowiązani są do noszenia nakrycia głowy. Czy warto to miejsce odwiedzić i zwiedzić.?
Tak ponad wszelką wątpliwość …!
Franciszek Kazimierski
Fotograf
O sobie:
Franciszek E. Kazimierski (ur. w 1946 r. w Warszawie) zajmuje się fotografią od ponad 40 lat. Jego początki fotografii wiążą się ze służbą w wojsku w połowie lat 60 XX wieku. Od października 1975 r. na stałe związany z Toruniem. Tu na UMK ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji. Dyplom mistrzowski w zawodzie uzyskał pod koniec lat 80. Po przejściu na emeryturę nie rozstaje się z fotografią. Jest laureatem licznych nagród i wyróznień.
