Naszym piórem: „100. rocznica powrotu Torunia do Polski”
Odzyskanie niepodległości przez Polskę miało miejsce 11 listopada 1918 roku. Jednak Toruń, podobnie jak całe Pomorze stał się miastem wolnym dopiero w 1920 roku. Przez wiele miesięcy rządy polski i niemiecki prowadziły negocjacje nad ustaleniem spraw administracyjnych i terytorialnych. Ostateczną umowę o przekazaniu Polsce Pomorza podpisano 25 listopada 1919 roku. Ustalono terminy i warunki organizacyjne wycofania wojsk niemieckich i przejęcia władzy przez polskie wojsko oraz przedstawicieli administracji publicznej.
Sto lat temu w niedzielę 18 stycznia 1920 roku około godziny 14,00 do Torunia weszły jednostki Wojska Polskiego dowodzone przez płk. Stanisława Skrzyńskiego. Na placu przed Dworcem Miejskim wojska uroczyście powitał komisaryczny burmistrz miasta dr Otton Steinborn. W tym dniu burmistrz objął swą funkcję i pełnił do 9 lutego 1921 roku.
Wszyscy zgromadzeni na placu przed dworcem uroczyście przemaszerowali na Rynek Staromiejski. Sto lat temu większość mieszkańców naszego miasta, bo ponad 60% stanowili Niemcy. Piękne kamienice na starówce i w centrum zamieszkane były przez Niemców, Polacy zamieszkiwali biedniejsze przedmieścia. Jednak w tym wyjątkowym dniu to właśnie Polacy opanowali miasto radując się z odzyskanej niepodległości i widoku polskich wojsk na ulicach Torunia.
Liczba wojsk wkraczających do miasta wynosiła 24 tysiące żołnierzy. Na Rynku Staromiejskim niemiecki burmistrz miasta Arnold Hasse oficjalnie przekazał Polakom władzę nad miastem symbolicznym oddaniem kluczy. Na wieżach Ratusza wywieszono polskie flagi narodowe, zgromadzeni mieszkańcy odśpiewali hymn narodowy. Wejście do Ratusza było udekorowane wielką chorągwią z herbem Torunia, na trasie przejścia wojska mieszkańcy wznieśli 32 bramy triumfalne.
21 stycznia 1920 roku do miasta przybył oczekiwany tutaj dowódca słynnej „Błękitnej Armii” gen. Józef Haller. Generała powitał wojewoda pomorski Stefan Łaszewski. Wojewoda był najwyższym przedstawicielem władz województwa pomorskiego, stolicą województwa w latach 1920 – 1939 był Toruń.
Po uroczystym powitaniu gen. Hallera cały orszak i tłumy mieszkańców miasta ruszyły ku centrum. Następnie gen. Haller z balkonu Ratusza Staromiejskiego powitał zebranych:
„Serdeczne dzięki Wam od Wojska Polskiego za świetne powitanie, które wskazuje, że tu była jest i będzie tylko Polska, że jesteście gotowi do spełnienia wszystkich obowiązków narodowych i do ofiar dla dobra Odrodzonej Polski.”
Gen. Józef Haller często odwiedzał Toruń, ostatni raz przyjechał 29 sierpnia 1939 roku, kilka dni przed wybuchem wojny. Podczas wojny pełnił funkcję Ministra Oświaty w Polskim Rządzie na Emigracji w Londynie. Przez mieszkańców Torunia był postrzegany jako wyzwoliciel miasta po latach niewoli. Generał Józef Haller w pierwszą rocznicę wyzwolenia miasta, 18 stycznia 1921 roku jako pierwszy otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Torunia.
W 2012 roku został odsłonięty pomnik gen. Józefa Hallera i w ten symboliczny sposób „Błękitny Generał” pozostał na zawsze w naszym pięknym mieście.
Dziennikarka MYwToruniu.pl O sobie: Wieloletnia nauczycielka historii toruńskich szkół, doradca metodyczny nauczycieli historii. Jej pasją jest historia, szczególnie biografie ludzi, którzy mieli wpływ na losy innych. Dużo czytam, latem zajmuję się ogrodem, kwiatami, przetworami, zimą dużo spaceruję podziwiając przyrodę, świat dzikich zwierząt, spotykam się z przyjaciółmi i ukochanymi wnukami.
Halina Zubrycka
